Τι είναι τα αισθητηριακά ζητήματα της παιδικής ηλικίας; 

Τα αισθητηριακά ζητήματα συχνά κάνουν την εμφάνιση τους γύρω στην ηλικία των δύο έως τριών ετών. Οι γονείς πολλές φορές αρχίζουν να παρατηρούν εάν το παιδί τους έχει ασυνήθιστες ευαισθησίες σε κοινά πράγματα που δεν αποτελούν πρόβλημα για τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας τους. Μια τέτοια διαταραχή ονομάζεται Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας, κατά την οποία το παιδί δυσκολεύεται με αισθητηριακές εμπειρίες μέσα στην καθημερινότητα του. Παρόλα αυτά, τα αισθητηριακά ζητήματα των μικρών παιδιών είναι θεραπεύσιμα και αντιμετωπίζονται από νωρίς με την κατάλληλη βοήθεια ενός εργοθεραπευτή.

Επηρεάζουν τα αισθητηριακά ζητήματα την εξέλιξη και την τροχιά της ζωής του παιδιού μου;

Φυσικά!
Η επιρροή της συγκεκριμένης διαταραχής ξεκινάει από:

• την ικανότητα του παιδιού σας να λειτουργεί σε σχολικό περιβάλλον
• να κάνει φίλους
• να τα πάει καλά στα μαθήματα
• την ψυχική του υγεία ως νέος ενήλικας

Εάν το παιδί μου έχει αισθητηριακές δυσκολίες έχει αυτισμό;

Όχι απαραίτητα!
Τα παιδιά με αυτισμό έχουν συχνά αισθητηριακές ανάγκες και η παρατήρηση αυτών είναι συχνά ένα από τα πρώτα σημάδια αυτισμού που οδηγεί τους περισσότερους γονείς σε μία αξιολόγηση του παιδιού τους και αργότερα να διαγνωστεί με αυτισμό. Αλλά τα παιδιά μπορεί να έχουν αισθητηριακή διαταραχή χωρίς να έχουν αυτισμό!

Πως μπορώ, λοιπόν, να καταλάβω αν πρόκειται για αισθητηριακό ζήτημα ή απλώς για μία φυσιολογική ιδιορρυθμία νηπίων;

1. Πέφτει συχνά ή είναι πολύ αδέξιο.

Καθώς το παιδί σας μαθαίνει να περπατάει, είναι φυσικό να πέφτει συχνά. Αν, όμως, παρατηρήσετε ότι 3-6 μήνες μετά την καθιέρωση της βάδισης, εξακολουθεί να πέφτει, ή ακόμη φαίνεται να απολαμβάνει την πτώση χωρίς να αισθάνεται τον πόνο, αξίζει να μιλήσετε με έναν εργοθεραπευτή. Αυτή ίσως να είναι μια αισθητηριακή δυσλειτουργία που να μεταφράζεται ως κακή ισορροπία ή κακός συντονισμός των κινήσεων.

2. Ευαισθησία στο ντύσιμο.

Υπάρχει σίγουρα μια φυσιολογική αντοχή στο ντύσιμο, αλλά αν το παιδί σας προτιμά πολύ συγκεκριμένα ρούχα, δέχεται ορισμένου τύπου υφάσματα, επιθυμεί να φοράει συχνά πολύ στενά ρούχα ή παρουσιάζει ευαισθησία στις ετικέτες τους μπορεί να είναι σημάδι αισθητηριακών αναγκών. Ο τομέας αυτός δίνει πληροφορίες για το πώς το παιδί σας αισθάνεται γενικότερα τα πράγματα και πώς τα ανέχεται το δέρμα του.

3. Δυσκολία στον ύπνο.

Σχεδόν κάθε παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να ξαπλώσει ή να κοιμηθεί κάποια στιγμή κατά την παιδική του ηλικία. Ωστόσο, αν αυτό συμβαίνει κάθε βράδυ και τίποτα δεν φαίνεται να βοηθά, μπορεί να υπάρχουν κάποιες αισθητηριακές δυσκολίες και να χρειάζεται μία επιπλέον βοήθεια για να ρυθμιστεί σωστά ο τομέας του ύπνου.

4. Επιλέγει τι θα φάει.

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους είναι αρκετά επιλεκτικά για το τι θα φάνε και τι όχι. Θεωρούν ότι περνάνε τη δική τους φάση ανεξαρτησίας στο κομμάτι του φαγητού, αλλά στην πραγματικότητα ορισμένα παιδιά έχουν αποστροφή σε κάποιες τροφές λόγω της γεύσης ή της υφής τους. Μερικά παραδείγματα για το τι σημαίνει επιλεκτικό φαγητό:

• Τρώει μόνο συγκεκριμένους τύπους ή ομάδες φαγητών (πχ: μόνο απλές-μαλακές τροφές ή μόνο τραγανές τροφές).
• Τρώει μόνο μια πολύ περιορισμένη επιλογή τροφίμων (πχ: μόνο ζυμαρικά).
• Επιμένει ότι το φαγητό πρέπει να παρασκευάζεται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο (πχ: θα φάει τις κοτομπουκιές που μαγειρεύονται στο σπίτι αλλά δεν θα τις φάει έξω από ένα μαγαζί).
• Γκρινιάζει στη θέα, τη γεύση και τη μυρωδιά των τροφών.

5. Δυσκολίες σε μεταβάσεις και αλλαγές.

Συχνά τα παιδιά αντισταθμίζουν τις αισθητηριακές τους αδυναμίες με το να εξοικειώνονται πολύ με το οικείο τους περιβάλλον (σπίτι, παιδική χαρά γειτονιάς, κ.α.), ώστε να αντιμετωπίζουν τις αισθητηριακές προκλήσεις που εμφανίζονται σε αυτό. Ίσως να έχετε παρατηρήσει αναστάτωση και σύγχυση στο παιδί σας όταν τολμάτε μικρές αλλαγές στην ρουτίνα της καθημερινότητας του (πχ: ένας νέος παιδότοπος με νέες αισθητηριακές προκλήσεις). Η αναστάτωση αυτή μπορεί να παρατηρηθεί και στην αλλαγή των ρούχων από καλοκαιρινά σε χειμερινά ή σε ένα νέο ζευγάρι παπούτσια.

6. Αποφεύγει να λερώνεται ή να βρέχεται.

Μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια της αισθητηριακής επεξεργασίας υπάρχουν άνθρωποι που απλά δεν τους αρέσει να λερώνονται και είναι απολύτως φυσιολογικό. Όταν το παιδί σας, λοιπόν, λερώνεται (είτε πρόκειται για χέρια, πόδια, ρούχα ή πρόσωπο) παρατηρείστε αν αυτό του προκαλεί αναστάτωση και στενοχώρια και αν απομακρύνεται από τις αισθητηριακές εμπειρίες αυτής της δραστηριότητας.

7. Βάζει τα πάντα στο στόμα του.

Η εικόνα ενός παιδιού που βάζει τα πάντα στο στόμα του, από πικάντικα φαγητά μέχρι παπούτσια, μπορεί να είναι σημάδι αισθητηριακών ζητημάτων. Θα περίμενε κανείς ότι αυτό συμβαίνει μόνο όταν το παιδί βγάζει δόντια. Παρατηρήσετε αν το παιδί σας τρώει συχνά αντικείμενα (όπως έπιπλα, σφουγγάρια, άμμος), αν δαγκώνει εσάς τους ίδιους ή παιδιά που συναναστρέφεται.

8. Δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση.

Υπάρχουν φορές που παρατηρείται ότι το παιδί σας απομακρύνεται από το σύνολο, παρακολουθώντας τα υπόλοιπα παιδιά να παίζουν χωρίς να θέλει συμμετέχει. Πολλά παιδιά με αισθητηριακές ιδιορρυθμίες συχνά δυσκολεύονται να μάθουν πώς να συμμετέχουν και να παίζουν με άλλα παιδιά ή δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις αισθητηριακές εμπειρίες που έρχονται μαζί με το ομαδικό παιχνίδι (όπως δυνατές κραυγές, αγγίγματα, γρήγορες κινήσεις). Για τον λόγο αυτό εκδηλώνουν φόβο και ένα άγχος αποχωρισμού από εσάς, το οποίο ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού.

9. Αποφεύγει την Κίνηση.

Μια ακόμη ένδειξη δυσκολίας που αφορά τα αισθητηριακά ζητήματα είναι όταν ένα μικρό παιδί αποφεύγει την κίνηση:

• Δεν το ενδιαφέρει να κάνει ποδήλατο ή πατίνι.
• Φοβάται/ κλαίει όταν τρέχουν άλλα παιδάκια γύρω του.
• Δεν του αρέσει η παιδική χαρά ή το να κατεβαίνει από την τσουλήθρα.
• Περπατά στα δάχτυλα των ποδιών και όχι σε ολόκληρο το πέλμα ή ξεκινάει τη βάδιση του πρώτα από τις μύτες των ποδιών αντί για τις φτέρνες.
• Δεν χορεύει όπως τα υπόλοιπα παιδιά και σχεδόν ποτέ δεν το βλέπετε να τρέχει ή να πηδάει.

10. Ενοχλείται από δυνατούς ήχους ή/και έντονα φώτα.

Έχετε προσέξει ότι το παιδί σας καλύπτει τα αυτιά του όταν ακούει έναν δυνατό ήχο (πχ: ηλεκτρική σκούπα, δυνατός ήχος από πιάτα στον νεροχύτη); Έπειτα να  εκδηλώνει στεναχώρια και αναστάτωση την συγκεκριμένη στιγμή;  Αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει μια υπερευαισθησία σε δυνατούς θορύβους στον συγκεκριμένο τομέα. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τα έντονα φώτα.
Εάν κάποιο από αυτά σας ακούστηκε τόσο οικείο, είναι αναγκαίο να επικοινωνήσετε με έναν εργοθεραπευτή για περαιτέρω αξιολόγηση. Τα αισθητηριακά ζητήματα σε ένα παιδί είναι θεραπεύσιμα και η επένδυση στη θεραπεία από νωρίς μπορεί πραγματικά να μειώσει αυτά τα καθημερινά εμπόδια.