Η Εκπαίδευση Καίριων Δεξιοτήτων(Pivotal Response Training) αναγνωρίζεται διεθνώς ως μία από τις 4 επιστημονικά βασισμένες θεραπείες για τον αυτισμό (2011 Volkmar Autism: Practical guide for parents, 2005, Richard Simpson – University of Kansas). Είναι μία θεραπεία συμπεριφορικής παρέμβασης βασισμένη στις αρχές Εφαρμοσμένης Συμπεριφορικής Ανάλυσης – ABA. Η βασική θεωρία πίσω από το Pivotal Response Training βασίζεται στο ότι η συμπεριφορά εξαρτάται από «καίριες» ή ζωτικές συμπεριφορικές δεξιότητες. Αντί να στοχεύει σε ατομικές συμπεριφορές, μία την φορά, το PRT στοχεύει τις καίριες περιοχές δεξιοτήτων της ανάπτυξης ενός παιδιού όπως η παροχή κινήτρων, η ανταπόκριση σε πολλαπλά σήματα έναρξης, αυτοδιαχείρηση και κοινωνικές ενάρξεις. Η στόχευση αυτών των ζωτικών περιοχών δεξιοτήτων, έχει ευρύτερες, συνεπακόλουθες βελτιώσεις σε άλλους τομείς, όπως κοινωνικότητα, επικοινωνία και συμπεριφορές που δεν στοχεύσαμε εξειδικευμένα. Οι στρατηγικές παροχής κινήτρων στο PRT ενσωματώνονται όσο το δυνατό περισσότερο στην παρέμβαση. Περιλαμβάνουν την επιλογή δράσεων ή αντικειμένων από το ίδιο το παιδί, ποικιλία και εναλλαγές δράσεων, επιβράβευση των προσπαθειών του παιδιού και την χρήση άμεσων και φυσικών ενισχυτών.

Το PRT χρησιμοποιείται για:

• Την ανάπτυξη της ομιλίας
• Την μείωση των διαταραχτικών συμπεριφορών (όπως τις στερεοτυπίες)
• Την αύξηση των κοινωνικών, μαθησιακών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων.

Οι δύο κύριοι τομείς παρέμβασης καίριων δεξιοτήτων είναι η παροχή κινήτρων και η
αυθόρμητη έναρξη δράσεων. Άλλοι τομείς καίριων δεξιοτήτων είναι η αυτοδιαχείρηση, επίδειξη συναισθήματος/συμπάθειας και η ικανότητα να ανταποκρίνονται σε πολλαπλά σήματα έναρξης δράσης – cues.

Που στοχεύει η μέθοδος PRT;

• Ενσωμάτωση βλεμματικής επαφής
• Δείξιμο (pointing) για να αιτηθούν
• Εκτέλεση εντολών με ένας σκέλος /δύο ή περισσότερα /με χρονική καθυστέρηση / με προϋπόθεση.
• Τοποθέτηση φωνήματος (εφόσον το παιδί δεν είναι λεκτικό)
• Αναμονή
• Έναρξη αναγνώρισης αντικειμένων-ονοματοδοσία-γνωστικό.
• Ανταπόκριση σε από κοινού προσοχή
• Πρόκληση από κοινού προσοχή από το παιδί σε κάτι που αιτείται ή τον ενδιαφέρει.
• Απάντηση σε ερωτήσεις κλειστού/ανοιχτού τύπου
• Πλάγιος λόγος
• Πραγματοποίηση ερωτήσεων – Διάλογος
• Περιγραφικός λόγος
• Σενάρια κινδύνου-απώλειας
• Κοινωνικές ενάρξεις
• Αυτοδιαχείριση συμπεριφορών – Λεκτική αναφορά σε ατομικά συναισθήματα.
• Ρυθμίσεις πραγματολογίας όπως στάση σώματος, φωνής, ρυθμού σώματος.

Σε ποιους απευθύνεται;

Η τεχνική Pivotal Response Treatment (PRT) στοχεύει συνήθως παιδιά ηλικίας 2-6 ετών, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ASD).

Αν και η αποτελεσματικότητα του PRT έχει αποδειχθεί κυρίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος και γνωστικές διαταραχές, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας με μέσες γνωστικές ικανότητες μπορούν επίσης να επωφεληθούν από το PRT (e.g., Doggett et al.2013; Huskens et al.2012; Verschuur et al.2017).

Τέλος, η εκπαίδευση των γονέων στην διδασκαλία δεξιοτήτων με σκοπό τη μείωση των χειριστικών συμπεριφορών του παιδιού τους, έχει γίνει από καιρό αποδεκτή πως αποτελεί μια ευεργετική μέθοδος(e.g., McConachie and Diggle 2007; Steiner et al. 2012). Ως αποτέλεσμα αυτού, ενδέχεται να προκύψουν μειώσεις στο γονικό στρες και αυξήσεις στην αυτο-αποτελεσματικότητα των γονέων (Brookman-Frazee et al. 2009; Da Paz and Wallander 2017; Steiner et al. 2012).

Η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και συνδυαστικά με άλλες μεθόδους θεραπείας και να προσαρμοστεί στις ανάγκες κάθε παιδιού.

Στόχος μας, ο συνδυασμός μεθόδων θεραπείας και η προσαρμογή αυτών για το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα.